Özet
Fâtih dönemi astronomi, matematik, kelam ve dil âlimi Ali Kuşçu’nun (ö. 879/1474) Osmanlılar’da ilmi hayatın teşekkülünde oynadığı kilit rol, bilim ve düşünce tarihi araştırmalarında sıklıkla incelenir. Mensubu bulunduğu Semerkant matematik-astronomi okulunun ilmi birikimini Sultan II. Mehmed’in davetiyle İstanbul’a taşıyarak Fâtih Semâniye ve Ayasofya medreselerinin teşekkülüne katkıda bulunmuş, eserleri Osmanlı entelektüel çevrelerinde yüzyıllarca tedavülde kalarak gündem oluşturmuştur.
Risâle der ʿİlm-i Hisâb Ali Kuşçu’nun telif ettiği iki hesap eserinden Farsça olandır ve 861/1456’dan önce Semerkant’ta telif edilmiştir. Eserin dünya çapında yazma eser kütüphanelerinde şimdiye dek tespit edilmiş dört yüze yakın nüshası bulunur. Bu çalışmada, İran ve Anadolu coğrafyalarında yaygınlığı ve yüzyıllarca okutulması sebebiyle, İslam matematik geleneğinde dikkate değer bir yerde bulunan eserin elde edilen nüshalarına dayanan incelemesi ve telif sürecine dair bulgular paylaşılacaktır. Böylece literatürde yer alan güncelliğini yitirmiş az sayıdaki malumatın tashih edilmesiyle birlikte, Risâle der ʿİlm-i Hisab’ın bilim tarihi açısından durduğu yer ve sahip olduğu değere dair bazı soruların aydınlatılması amaçlanmaktadır. Ayrıca eserin içeriğine bir örnek olarak tam sayıların ikinci dereceden kökünü bulma yöntemi incelenecek ve yöntemin ispatı verilecektir.
Anahtar Kelimeler
Ali Kuşçu matematik tarihi Osmanlılar hesap Risâle der ʿİlm-i HisâbPaylaş
Detaylı Bilgi
- Yazarlar: Zehra Bilgin, İstanbul Medeniyet Üniversitesi
- DOI: dx.doi.org/10.12658/Nazariyat.11.1.M0249
- Sayfa: 59-92
- Tam Metin
- Diğer Diller:
-
English
- 233 Görüntülenme
- Sayı İçeriğine Git